Devlet nedir? Devletin unsurları nelerdir? Ve Millet Kavramı ….
Devlet nedir? Devletin unsurları nelerdir? Devlet kelimesi ne anlama geliyor? Kökeni nerelere dayanıyor? Devletin hukuki açıdan tanımlanması nasıl? Devletin unsurları nelerdir? Bu yazıda bu sorular üzerine konuşacağız. Tabi ki millet kavramı da burada önemli bir yeri var.
İlk olarak devlet kelimesi ne anlama geliyor? Biz neyden bahsediyoruz?
Devlet; toprak bütünlüğüne bağlı olarak siyasal bakımdan örgütlenmiş millet veya milletler topluluğunun oluşturduğu tüzel varlıktır. Bir başka deyişle devlet; belirli bir toprak parçası üzerinde egemen olan belirli bir insan topluluğunun oluşturduğu bir varlıktır. İnsan topluluğundan kasıt millet, topraktan kasıt ülke, egemen olma yani iktidardan kasıt egemenliktir.
Tanımlamaları yaparken aslında devletin belli bir toprağının olduğu, üzerinde gerçek kişilerin teşkilatlanmış bir şekilde yaşadığı ve bir iktidarları yani kimi anlayışa göre halkı temsil eden kimi anlayışa göre diktatör gibi davranan, kesintisiz bir şekilde ne zaman biteceği belli olmayan ve hukuk kurallarına göre kendisine kişilik tanınan varlık olduğunu söyleyebiliriz.
Devlet kelimesinin nereden geldiğine bakarsak eğer; devlet Arapça kökenli bir deyimdir; «devi» kökünden gelir. Elden ele geçen iktidar, saltanat anlamındadır. Başlangıçta, bir hükümdar, ya da hükümdar ailesine ait egemenlik ve saltanat anlamında kullanılırken, sonraları kapsamı genişleyerek, tüm ülkeyi içine alan soyut anlamda egemenlik ve saltanat anlamında kullanılmaya başlanmıştır.
Batıda, 16. yüzyıla gelene kadar, «Devlet» deyimi kullanılmazdı. Eski Yunanda, devlet yerine «polis», Roma’da «civitas» veya «republica» deyimleri kullanılırdı. Devletin karşılığı olan «stato», 15. Yüzyılda ortaya çıkmıştır. Batıda soyut anlamda devlet deyimini ilk kullanan 16. Yüzyılda Machiavelli olmuştur.
Devletin Unsurları Nelerdir?
Yukarıda devlet tanımından bahsederken birkaç kavram karşımıza çıktı. Bunlar devletin unsurları dediğimiz millet, ülke ve egemenlik kavramlarıydı. Devlet denen şey, bir insan topluluğu olduğuna göre, her şeyden önce bir devletin kurulabilmesi için insanlara ihtiyaç vardır. İnsan topluluğu devletin ilk unsurudur.
İkinci olarak bir devlet kurmak isteyen insanlar bu devleti havada ve denizde kurumayacaklarına göre, toprağa ihtiyaçları vardır. Toprak parçası devletin ikinci unsurudur. Ancak yeryüzünde sahipsiz toprak yoktur. Bütün topraklar bir devlete aittir. O hâlde mevcut bir devlete ait bir toprak parçasını o devletten koparmaları gerekmektedir. Ancak devletler genellikle buna izin vermezler ve buna teşebbüs edenleri şiddetle cezalandırırlar.
Bu nedenle bir devlet kurmak isteyen insanlar, mevcut devlete karşı şiddet yoluyla cevap vermeleri, mevcut devleti şiddet yoluyla yenmeleri gerekir. Yani o toprak parçası üzerinde egemen olmaları gerekir. İşte devletin üçüncü unsuru egemenliktir. Özetle bir devlet, belirli bir insan topluluğunun, belirli bir toprak parçası üzerinde egemenlik kurmasıyla oluşmaktadır. Bundan yola çıkarak devleti, belirli bir toprak parçası üzerinde egemenlik kurmuş insan topluluğu olarak tanımlayabiliriz.
İnsan Topluluğu: Millet Unsuru
Halk ya da millet unsuru olarak da adlandırılabiliriz. Belirli bir alanda birlikte yaşayan ve çeşitli bağlarla ortak yaşama iradesi gösteren insan topluluğudur. Bir devleti oluşturacak insanların sayısı hakkında bir alt sınır yoktur. Modern yaklaşıma göre millet unsurunun kurulabilmesi için manevi nitelikte bağlar yeterlidir. Bu manada birlikte yaşama iradesinin doğması yeterlidir.
İki tür millet anlayışının varlığından söz edebiliriz. Bunlardan biri objektif diğeri subjektif millet anlayışıdır. Anlayışlardan birini maddi, somut yani beş duyu organımızdan herhangi biriyle hissedebilirken diğeri manevi, soyuttur. Objektif millet anlayışı maddi anlayıştır; ırk birliğinden, dil birliğinden ve din birliğinden bahsedebiliriz. Sübjektif millet anlayışı ise manevidir; mazi, hatıra, amaç, ideal, istiklal, ülkü birliği gibi hususlar yer almaktadır. Ortak amaca hizmet etmek aynı duyguları paylaşmakta sübjektiftir.
Toprak Parçası: Ülke Unsuru
Ülke, coğrafi anlamda bir bütünlük teşkil eden ve sınırları belirlenebilir bir kara parçasıdır. Ancak devletin sınırları konusunda bir tartışma bulunması mümkündür. Ancak devlet sınırları öngörülebilir bir toprağa sahip olmalıdır. Devletin ülkesi kara ülkesi, deniz ülkesi ve hava ülkesi olarak üçe ayrılır. Bir ülkenin varlığından söz edebilmek için muhakkak karada bir kısmının bulunması gerekir. Bir ülke sadece denizden veya sadece havadan oluşamaz. Hava ülkesi su ülkesi ifadelerini kullanırken asıl kasıt herhangi bir ülkenin sahip olduğu hava, kara, su sahasıdır. Zaten hava sahası dediğimizde o ülkenin kara parçası ve karasularının üzerinde yer alan bütün hava sahasını kastediyoruz. Ülkeye ait olan sular; altıyla, üstüyle, denizi, boğazı, kanalı, gölü, akarsuyu ile birliktedir.
Devlet İktidarı: Egemenlik Unsuru
Siyasal iktidar unsuru olarak da adlandırılan bu unsur, devletin esas kurucu unsurudur. Belirli bir yeryüzü parçası üzerinde yaşayan insan topluluğunun üstün irade çerçevesinde örgütlenmesidir. Egemenlik kavramı otoriteden farklı olarak ülke içinde biricik meşru güç kaynağı olmayı ifade ederken ülke dışında (uluslararası alanda) bağımsız olmak anlamına gelmektedir.